Interakcja człowiek-komputer

Liczba osób niewidomych i słabowidzących na świecie jest estymowana na 314 milionów (z czego 45 milionów to osoby niewidome). Według raportów Unii Europejskiej na każde 1000 Europejczyków 4 osoby to niewidomi lub słabowidzący. Utrata wzroku to najpoważniejsza niepełnosprawność sensoryczna, która pozbawia człowieka ok. 90% informacji sensorycznej. Pomimo wieloletnich wysiłków badawczych nad elektronicznymi systemami wspomagania osób niewidomych w samodzielnym poruszaniu nadal nie opracowano rozwiązań, które spotkałyby się z powszechną akceptacja tej osób z niepełnosprawnością wzrokową. Biała laski (bez zamontowanej elektroniki) nadal pozostaje podstawową pomocą nawigacyjną niewidomego [1].

Jedną z głównych barier napotykanych przez osoby niewidome jest dostęp do informacji graficznych, w tym zdjęć, map, rysunków i obrazków. Istnieje potrzeba opracowania skutecznych metod przetwarzania informacji wzrokowej na sygnały sensoryczne dostępne dla osób niewidomych. Niniejsza praca koncentruje się na poszerzaniu i zdobywaniu nowej wiedzy w zakresie prezentacji scen wizualnych dla osób niewidomych za pomocą zmysłów dotyku i słuchu. Hipoteza badawcza jest następująca: możliwe jest opracowanie wzorców dźwiękowych sterowanych dotykiem, pozwalających niewidomemu użytkownikowi na prawidłową interpretację obrazu wyświetlanego na ekranie dotykowym.

Nawet najlepsze elektroniczne systemy wspomagające osoby niewidome w samodzielnym, poruszaniu się nie są w stanie zapewnić pomocy, jaką może zaoferować inna osoba. Współczesne telefony komórkowe są wyposażone w bardzo wydajne procesory oraz, niejednokrotnie, w bardzo dobrej jakości kamery cyfrowe. Niemal każdy smartfon jest wyposażony w zestaw czujników umożliwiających wykrycie ruchu telefonu, jego lokalizację GPS oraz orientację względem stron świata. Dane zarejestrowane przez telefon można wykorzystać jako dodatkową informację potrzebną do uzyskania wsparcia przez osobę niewidomą od zdalnego asystenta wyposażonego w odpowiedni terminal. 

Interfejsy mózg-komputer (BCI, ang. Brain-Computer Interfaces) to urządzenia, które rejestrują sygnały aktywności mózgu, analizują je i ‘tłumaczą’ na polecenia przekazywane do urządzeń wyjściowych. W ten sposób systemy BCI są niezależne od tradycyjnych dróg komunikacji które ma do dyspozycji ludzki mózg (z wykorzystaniem nerwów i mięśni obwodowych). Ze względu na tę unikalną cechę urządzenia tego typu mogą w przyszłości umożliwić osobom niepełnosprawnym, w tym całkowicie sparaliżowanym, korzystanie z komputera i innego sprzętu technicznego na równi z innymi użytkownikami.

W dobie społeczeństwa informacyjnego komputer stał się nieodzownym narzędziem osobistym wykorzystywanym w każdej właściwie dziedzinie życia. Aby technologie informatyczne i komunikacyjne (ICT) były dostępne dla wszystkich potencjalnych użytkowników, bez względu na ich wiek, poziom sprawności czy rodzaj wykorzystywanego sprzętu, konieczne jest odpowiednie zaprojektowanie tych narzędzi. Zasady projektowania obejmują wytyczne dla projektowania uniwersalnego technologii informatycznych i komunikacyjnych oraz zalecenia opisane w trzech dokumentach przygotowanych przez organizację W3C (World Wide Web Consortium): wytyczne dotyczące dostępności narzędzi autorskich (ATAG), treści internetowych (WCAG) oraz narzędzi do przeglądania treści internetowych (UAAG).